Show text and translation
Show word order translation guides
Change verse line numbering

1.Gáttir allar
áðr gangi fram
um skoðask skyli
   4um skygnask skyli
því at óvíst
er at vita
hvar óvinir
   8sitja á fleti fyrir

2.Gefendr heilir
gestr er inn kominn
hvar skal sitja sjá?
   4Mjök er bráðr
sá er bröndum skal
síns um freista frama

3.Elds er þörf
þeims inn er kominn
ok á kné kalinn
   4matar ok váða
es manni þörf
þeims hefir um fjall farit

4.Vats er þörf
þeims til verðar kømr
þerru ok þjóðlaðar
   4góðs um œðis
ef sér geta mætti
orðs ok endrþögu

5.Vits er þörf
þeims viða ratar
dælt er heima hvat
   4at augabragði verðr
sá er ekki kann
ok með snotrum sitr

6.At hyggjandi sinni
skylit maðr hrœsinn vera
heldr gætinn at geði
   4þá er horskr ok þögull
kømr heimisgarða til
sjaldan verðr viti vörum
því at óbrigðra vin
   8fær maðr aldregi
en manvit mikit

7.Hinn vari gestr
er til verðar kømr
þunnu hljóði þegir
   4eyrum hlýðir
en augum skoðar
svá nýsisk fróðra hverr fyrir

8.Hinn er sæll
er sér of getr
lof ok líknstafi
   4ódælla er við þat
er maðr eiga skal
annars brjóstum í

9.Sá er sæll
er sjalfr of á
lof ok vit meðan lifir
   4því at ill röð
hefr maðr opt þegit
annars brjóstum ór

10.Byrði betri
berrat maðr brautu at
en sé manvit mikit
   4auði betra
þykkir þat í ókunnum stað
slíkt er válaðs vera

11.Byrði betri
berrat maðr brautu at
en sé manvit mikit
   4vegnest verra
vegra hann velli at
an sé ofdrykkja öls

12.Era svá gótt
sem gótt kveða
öl alda sonum
   4því at færa veit
er fleira drekkr
síns til geðs gumi

13.Óminnishegri heitir
sá er yfir ölðrum þrumir
hann stelr geði guma
   4þess fugls fjöðrum
ek fjötraðr vask
í garði Gunnlaðar

14.Ölr ek varð
varð ofrölvi
at hins fróða Fjalars
   4því er ölðr bazt
at aptr of heimtir
hverr sitt geð gumi

15.Þagalt ok hugalt
skyli þjóðans barn
ok vígdjarft vera
   4glaðr ok reifr
skyli gumna hverr
unz sínn bíðr bana

16.Ósnjallr maðr
hyggsk munu ey lifa
ef hann við víg varask
   4en elli gefr
honum engi frið
þótt honum geirar gefi

17.Kópir afglapi
er til kynnis kømr
þylsk hann umbeða þrumir
   4alt er senn
ef hann sylg um getr
uppi er þá geð guma

18.Sá einn veit
er víða ratar
ok hefr fjölð um farit
   4hverju geði
stýrir gumna hverr
sá er vitandi er vits

19.Haldit maðr á keri
drekki þó at hófi mjöð
mæli þarft eða þegi
   4ókynnis þess
var þik engi maðr
at þú gangir snemma at sofa

20.Gröðugr halr
nema geðs viti
etr sér aldrtrega
   4opt fær hlœgis
er með horskum kømr
manni heimskum magi

21.Hjarðir þat vitu
nær þær heim skulu
ok ganga þá af grasi
   4en ósviðr maðr
kann ævagi
síns um mál maga

22.Vesall maðr
ok illa skapi
hlær at hvívetna
   4hitki hann veit
er hann vita þyrpti
at hann era vamma vanr

23.Ósviðr maðr
vakir um allar nætr
ok hyggr at hvívetna
   4þá er móðr
er at morni kømr
alt er vil sem var

24.Ósnotr maðr
hyggr sér alla vera
viðhlæjendr vini
   4hitki hann fiðr
þótt þeir um hann fár lesi
ef hann með snotrum sitr

25.Ósnotr maðr
hyggr sér alla vera
viðhlæjendr vini
   4þá þat fiðr
er at þingi kømr
at hann á formælendr fá

26.Ósnotr maðr
þykkisk alt vita
ef hann á sér í vá veru
   4hitki hann veit
hvat hann skal við kveða
ef hans freista firar

27.Ósnotr maðr
er með aldir kømr
þat er bazt at hann þegi
   4engi þat veit
at hann ekki kann
nema hann mæli til mart [#]
veita maðr
   8hinn er vætki veit
þótt hann mæli til mart

28.Fróðr sá þykkisk
er fregna kann
ok segja hit sama
   4eyvitu leyna
megu ýta synir
því er gengr of guma

29.Œrna mælir
sá er eva þegir
staðlausu stafi
   4hraðmælt tunga
nema haldendr eigi
opt sér ógótt um gelr

30.At augabragði
skala maðr anna hafa
þótt til kynnis komi
   4margr þá fróðr þykkisk
ef hann freginn erat
ok nái hann þurrfjallr þruma

31.Fróðr þykkisk
sá er flótta tekr
gestr at gest hæðinn
   4veita görla
sá er of verði glissir
þótt hann með grömum glami

32.Gunnar margir
erusk gagnhollir
en at virði vrekask
   4aldar róg
þat mun æ vera
órir gestr við gest

33.Árliga verðar
skyli maðr opt fá
nema til kynnis komi
   4sitr ok snópir
lætr sem solginn sé
ok kann fregna at fá

34.Afhvart mikit
er til ills vinar
þótt á brautu búi
   4en til góðs vinar
liggja gagnvegir
þótt hann sé firr farinn

35.Ganga skal
skala gestr vera
ey í einum stað
   4ljúfr verðr leiðr
ef lengi sitr
annars fletjum á

36.Bú er betra
þótt lítit sé
halr er heima hverr
   4þótt tvær geitr
eigi ok taugreptan sal
þat er þó betra an bœn

37.Bú er betra
þótt lítit sé
halr er heima hverr
   4blóðugt er hjarta
þeims biðja skal
sér í mál hvert matar

38.Vápnum sínum
skala maðr velli á
feti ganga framar
   4því at óvist er at vita
nær verðr á vegum úti
geirs um þörf guma

39.Fanka ek mildan mann
eða svá matar góðan
at værit þiggja þegit
   4eða síns féar
svá gjöflan [#]
at leið sé laun ef þiggr

40.Féar síns
er fengit hefir
skylit maðr þörf þola
   4opt sparir leiðum
þats hefir ljúfum hugat
mart gengr verr en varir

41.Vápnum ok váðum
skulu vinir gleðjask
þat er á sjalfum sýnst
   4viðr gefendr ok endrgefendr
erusk vinir lengst,
ef þat bíðr at verða vel

42.Vin sínum
skal maðr vinr vera
ok gjalda gjöf við gjöf
   4hlátr við hlátri
skyli hölðar taka
en lausung við lygi

43.Vin sínum
skal maðr vinr vera
þeim ok þess vinr
   4en óvinar síns
skyli engi maðr
vinar vinr vera

44.Veiztu ef þú vin átt
þanns þú vel trúir
ok vill þú af honum gótt geta
   4geði skalt við þann
blanda ok gjöfum skipta
fara at finna opt

45.Ef þú át annan
þanns þú illa trúir
vildu af honum þó gótt geta
   4fagrt skalt við þann mæla
en flátt hyggja
ok gjalda lausung við lygi

46.Þat er enn of þann
er þú illa trúir
ok þér er grunr at hans geði
   4hlæja skaltu við þeim
ok um hug mæla
glík skulu gjöld gjöfum

47.Ungr var ek forðum
fór ek einn saman
þá varð ek villr vega
   4auðigr þóttumk
er ek annan fann
maðr er manns gaman

48.Mildir frœknir
menn bazt lifa
sjaldan sút ala
   4en ósnjallr maðr
uggir hotvetna
sýtir æ gløggr við gjöfum

49.Váðir mínar
gaf ek velli at
tveim trémönnum
   4rekkar þat þóttusk
er þeir ript höfðu
neiss er nøkkviðr halr

50.Hrørnar þöll
sú er stendr þorpi á
hlýrat henni börkr né barr
   4svá er maðr
sá er mangi ann
hvat skal hann lengi lifa?

51.Eldi heitari
brinn með illum vinum
friðr fimm daga,
   4en þá sloknar
es hinn sétti kømr
ok versnar allr vinskapr

52.Mikit eitt
skala manni gefa
opt kaupir sér í lítlu lof
   4með hálfum hleifi
ok með höllu keri
fekk ek mér félaga

53.Lítilla sanda
lítilla sæva
lítil eru geð guma
   4því at allir menn
urðut jafnspakir
hálf er öld hvar

54.Meðalsnotr
skyli manna hverr
æva til snotr sé
   4þeim er fyrða
fegrst at lifa
er vel mart vitut [#]

55.Meðalsnotr
skyli manna hverr
æva til snotr sé
   4því at snotrs manns hjarta
verðr sjaldan glatt,
ef sá er alsnotr er á

56.Meðalsnotr
skyli manna hverr
æva til snotr sé
   4ørlög sín
viti engi fyrir
þeim er sorgalausastr sefi

57.Brandr af brandi
brinn unz brunninn er
funi kveykisk af funa
   4maðr af manni
verðr at máli kuðr
en til dœlskr af dul

58.Ár skal rísa
sá er annars vill
fé eða fjör hafa
   4sjaldan liggjandi úlfr
lær um getr
né sofandi maðr sigr

59.Ár skal rísa
sá er á yrkendr fá
ok ganga síns verka á vit
   4mart um dvelr
þann er um morgin sefr
hálfr er auðr und hvötum

60.Þurra skíða
ok þakinna næfra
þess kann maðr mjöt
   4ok þess viðar
er vinnask megi
mál ok misseri

61.Þveginn ok mettr
ríði maðr þingi at
þótt hann sét væddr til vel
   4skúa ok bróka
skammisk engi maðr
né hests in heldr
þótt hann hafit góðan

62.Snapir ok gnapir
er til sævar kømr
örn á aldinn mar
   4svá er maðr
er með mörgum kømr
ok á formælendr fá

63.Fregna ok segja
skal fróðra hverr
sá er vill heitinn horskr
   4einn vita
né annarr skal
þjóð veit ef þrír ro

64.Ríki sitt
skyli ráðsnotra
hverr í hófi hafa
   4þá hann þat finnr
er með frœknum kømr
at engi er einna hvatastr

65.Orða þeira
er maðr öðrum segir
opt hann gjöld um getr

66.Mikilsti snemma
kom ek í marga staði
en til síð í suma
   4öl var drukkit
sumt var ólagat
sjaldan hittir leiðr í lið

67.Hér ok hvar
myndi mér heim of boðit
ef þyrftak at málungi mat
   4eða tvau lær hengi
at ins tryggva vinar
þars ek hafða eitt etit

68.Eldr er beztr
með ýta sonum
ok sólar sýn
   4heilyndi sitt
ef maðr hafa náir
án við löst at lifa

69.Erat maðr alls vesall
þótt hann sé illa heill
sumr er af sonum sæll
   4sumr af frændum
sumr af fé œrnu
sumr af verkum vel

70.Betra er lifðum
en sé ólifðum [#]
ey getr kvikr kú
   4eld sá ek upp brenna
auðgum manni fyrir
en úti var dauðr fyr durum

71.Haltr ríðr hrossi
hjörð rekr handarvanr
daufr vegr ok dugir
   4blindr er betri
en brenndr sé
nýtr manngi nás

72.Sonr er betri
þótt sé síð of alinn
eptir genginn guma
   4sjaldan bautarsteinar
standa brautu nær
nema reisi niðr at nið

73.Tveir ro eins herjar
tunga er höfuðs bani
er mér í heðin hvern
   4handar væni

74.Nótt verðr feginn
sá er nesti trúir
skammar ro skips rár
   4hverf er haustgríma
fjölð um viðrir
á fimm dögum
en meira á mánuði

75.Veita hinn
er vættki veit
margr verðr af aurum api
   4maðr er auðigr
annarr óauðigr
skylit þann vítka vár

76.Deyr fé
deyja frændr
deyr sjálfr it sama
   4en orðstírr
deyr aldregi
hveim er sér góðan getr

77.Deyr fé
deyja frændr
deyr sjálfr it sama
   4ek veit einn
at aldri deyr
dómr um dauðan hvern

78.Fullar grindr
sá ek fyr Fitjungs sonum
nú bera þeir vánarvöl
   4svá er auðr
sem augabragð
hann er valtastr vina

79.Ósnotr maðr
ef eignask getr
fé eða fljóðs munuð
   4metnaðr honum þróask
en mannvit aldregi
fram gengr hann drjúgt í dul

80.Þat er þá reynt
er þú at rúnum spyrr
inum reginkunnum
   4þeim er gerðu ginnregin
ok fáði fimbulþulr
þá hefir hann bazt ef hann þegir

81.At kveldi skal dag leyfa
konu er brennd er
mæki er reyndr er
   4mey er gefin er
ís er yfir kømr
öl er drukkit er

82.Í vindi skal við höggva
veðri á sjó róa
myrkri við man spjalla
   4mörg eru dags augu
á skip skal skriðar orka
en á skjöld til hlífar
mæki höggs
   8en mey til kossa

83.Við eld skal öl drekka
en á ísi skríða
magran mar kaupa
   4en mæki saurgan [#]
heima hest feita
en hund á búi

84.Meyjar orðum
skyli manngi trúa
né því er kveðr kona
   4því at á hverfanda hvéli
váru þeim hjörtu sköpuð
brigð í brjóst um lagit

85.Brestanda boga
brennanda loga
gínanda úlfi
   4galandi kráku
rýtanda svíni
rótlausum viði
vaxanda vági
   8vellanda katli

86.fljúganda fleini
fallandi báru
ísi einnættum
   4ormi hringlegnum
brúðar beðmálum
eða brotnu sverði
bjarnar leiki
   8eða barni konungs

87.sjúkum kálfi
sjálfráða þræli
völu vilmæli
   4val nýfeldum

88.akri ársánum
trúi engi maðr
né til snemma syni
   4veðr ræðr akri
en vit syni
hætt er þeira hvárt

89.Bróðurbana sínum
þótt á brautu mœti
húsi hálfbrunnu
   4hesti alskjótum
þá er jór ónýtr
ef einn fótr brotnar
verðit maðr svá tryggr
   8at þessu trúi öllu

90.Svá er friðr kvenna
þeira er flátt hyggja
sem aki jó óbryddum
   4á ísi hálum
teitum tvévetrum
ok sé tamr illa
eða í byr óðum
   8beiti stjórnlausu
eða skyli haltr henda
hrein í þáfjalli

91.Bert ek nú mæli
því at ek bæði veit
brigðr er karla hugr konum
   4þá vér fegrst mælum
er vér flást hyggjum
þat tælir horska hugi

92.Fagrt skal mæla
ok fé bjóða
sá er vill fljóðs ást fá
   4líki leyfa
ins ljósa mans
sá fær er fríar

93.Ástar firna
skyli engi maðr
annan aldregi
   4opt fá á horskan
er á heimskan ne fá
lostfagrir litir

94.Eyvitar firna
er maðr annan skal
þess er um margan gengr guma
   4heimska ór horskum
gørir hölða sonu
sá inn mátki munr

95.Hugr einn þat veit
er býr hjarta nær
einn er hann sér um sefa
   4øng er sótt verri
hveim snotrum manni
en sér øngu at una

96.Þat ek þá reynda
er ek í reyri sat
ok vættak míns munar
   4hold ok hjarta
var mér in horska mær
þeygi ek hana at heldr hefik

97.Billings mey
ek fann beðjum á
sólhvíta sofa
   4jarls ynði
þótti mér ekki vera
nema við þat lík at lifa

98.Auk nær apni
skaltu Óðinn koma
ef þú vilt þér mæla man
   4alt eru ósköp
nema einir viti
slíkan löst saman

99.Aptr ek hvarf
ok unna þóttumk
vísum vilja frá
   4hitt ek hugða
at ek hafa mynda
geð hennar alt ok gaman

100.Svá kom ek næst
at in nýta var
vígdrótt öll um vakin
   4með brennandum ljósum
ok bornum viði [#]
svá var mér vílstígr of vitaðr

101.Ok nær morni
er ek var enn um kominn
þá var saldrótt um sofin
   4grey eitt ek þá fann
innar góðu konu
bundit beðjum á

102.Mörg er góð mær
ef görva kannar
hugbrigð við hali
   4þá ek þat reynda
er it ráðspaka
teygða ek á flærðir fljóð
háðungar hverrar
   8leitaði mér it horska man [#]
ok hafða ek þess vættki vífs

103.Heima glaðr gumi
ok við gesti reifr
sviðr skal um sik vera
   4minnigr ok málugr
ef hann vill margfróðr vera
opt skal góðs geta
fimbulfambi heitir
   8sá er fátt kann segja
þat er ósnotrs aðal

104.Inn aldna jötum ek sótta
nú em ek aptr um kominn
fátt gat ek þegjandi þar
   4mörgum orðum
mælta ek í minn frama
í Suttungs sölum

105.Gunnlöð mér um gaf
gullnum stóli á
drykk ins dýra mjaðar
   4ill iðgjöld
lét ek hana eptir hafa
síns ins heila hugar
síns ins svára sefa

106.Rata munn
létumk rúms um fá
ok um grjót gnaga
   4yfir ok undir
stóðumk jötna vegir
svá hætta ek höfði til

107.Vel keypts litar [#]
hefi ek vel notit
fás er fróðum vant
   4því at Óðrerir
er nú upp kominn
á alda vés jarðar [#]

108.Ifi er mér á
at ek væra enn kominn
jötna görðum ór
   4ef ek Gunnlaðar ne nytak
innar góðu konu
þeirar er lögðumk arm yfir

109.Ins hindra dags
gengu hrímþursar
Háva ráðs at fregna
   4Háva höllu í
at Bölverki þeir spurðu
ef hann væri með böndum kominn
eða hefði honum Suttungr of sóit

110.Baugeið Óðinn
hygg ek at unnit hafi
hvat skal hans tryggðum trúa?
   4Suttung svikinn
hann lét sumbli frá
ok grœtta Gunnlöðu

111.Mál er at þylja
þular stóli á
Urðar brunni at
   4sá ek ok þagðak
sá ek ok hugðak
hlýdda ek á manna mál
of rúnar heyrða ek dœma
   8né um ráðum þögþu
Háva höllu at
Háva höllu í
heyrða ek segja svá

112.Ráðumk þér Loddfáfnir
en þú ráð nemir
njóta mundu ef þú nemr
   4þér munu góð ef þú getr
nótt þú rísat
nema á njósn sér
eða þú leitir þér innan út staðar

113.Ráðumk þér Loddfáfnir
en þú ráð nemir
njóta mundu ef þú nemr
   4þér munu góð ef þú getr
fjölkunnigri konu
skalattu í faðmi sofa
svá at hon lyki þik liðum

114.Hon svá gørir
at þú gáir eigi
þings né þjóðans máls
   4mat þú villat
né mannskis gaman
ferr þú sorgafullr at sofa [#]

115.Ráðumk þér Loddfáfnir
en þú ráð nemir
njóta mundu ef þú nemr
   4þér munu góð ef þú getr
annars konu
teygðu þér aldregi
eyrarúnu at

116.Ráðumk þér Loddfáfnir
en þú ráð nemir
njóta mundu ef þú nemr
   4þér munu góð ef þú getr
á fjalli eða firði
ef þik fara tíðir
fásktu at virði vel

117.Ráðumk þér Loddfáfnir
en þú ráð nemir
njóta mundu ef þú nemr
   4þér munu góð ef þú getr
illan mann
láttu aldregi
óhöpp at þér vita
   8því at af illum manni
fær þú aldregi
gjöld ins góða hugar

118.Ofarla bíta
ek sá einum hal
orð illrar konu;
   4fláráð tunga [#]
varð honum at fjörlagi
ok þeygi um sanna sök

119.Ráðumk þér Loddfáfnir
en þú ráð nemir
njóta mundu ef þú nemr
   4þér munu góð ef þú getr
veiztu ef þú vin átt
þanns þú vel trúir
farðu at finna opt
   8því at hrísi vex
ok hávu grasi
vegr er vættki trøðr

120.Ráðumk þér Loddfáfnir
en þú ráð nemir
njóta mundu ef þú nemr
   4þér munu góð ef þú getr
góðan mann
teygðu þér at gamanrúnum
ok nem líknargaldr meðan þú lifir

121.Ráðumk þér Loddfáfnir
en þú ráð nemir
njóta mundu ef þú nemr
   4þér munu góð ef þú getr
vin þínum
ver þú aldregi
fyrri at flaumslitum
   8sorg etr hjarta
ef þú segja ne náir
einhverjum allan hug

122.Ráðumk þér Loddfáfnir
en þú ráð nemir
njóta mundu ef þú nemr
   4þér munu góð ef þú getr
orðum skipta
þú skalt aldregi
við ósvinna apa

123.því at af illum manni
mundu aldregi
góðs laun um geta
   4en góðr maðr
mun þik gørva mega
líknfastan at lofi

124.Sifjum er þá blandat
hverr er segja ræðr
einum allan hug
   4alt er betra
en sé brigðum at vera
era sá vinr öðrum
er vilt eitt segir

125.Ráðumk þér Loddfáfnir
en þú ráð nemir
njóta mundu ef þú nemr
   4þér munu góð ef þú getr
þrimr orðum senna
skalattu þér við verra mann
opt inn betri bilar
   8þá er inn verri vegr

126.Ráðumk þér Loddfáfnir
en þú ráð nemir
njóta mundu ef þú nemr
   4þér munu góð ef þú getr
skósmiðr þú verir
né skeptismiðr
nema þú sjálfum þér sér
   8skór er skapaðr illa
eða skapt sé rangt
þá er þér böls beðit

127.Ráðumk þér Loddfáfnir
en þú ráð nemir
njóta mundu ef þú nemr
   4þér munu góð ef þú getr
hvars þú böl kannt
kveðu þat bölvi at [#]
ok gefat þínum fjándum frið

128.Ráðumk þér Loddfáfnir
en þú ráð nemir
njóta mundu ef þú nemr
   4þér munu góð ef þú getr
illu feginn
verðu aldregi
en lát þér at góðu getit

129.Ráðumk þér Loddfáfnir
en þú ráð nemir
njóta mundu ef þú nemr
   4þér munu góð ef þú getr
upp líta
skalattu í orrostu
gjalti glíkir
   8verða gumna synir
síðr þitt um heilli halir [#]

130.Ráðumk þér Loddfáfnir
en þú ráð nemir
njóta mundu ef þú nemr
   4þér munu góð ef þú getr
ef þú vilt þér góða konu
kveðja at gamanrúnum
ok fá fögnuð af
   8fögru skaltu heita
ok láta fast vera
leiðisk manngi gott ef getr

131.Ráðumk þér Loddfáfnir
en þú ráð nemir
njóta mundu ef þú nemr
   4þér munu góð ef þú getr
varan bið ek þik vera
en eigi ofvaran [#]
ver þú við öl varastr
   8ok við annars konu
ok við þat it þriðja
at þjófar ne leiki

132.Ráðumk þér Loddfáfnir
en þú ráð nemir
njóta mundu ef þú nemr
   4þér munu góð ef þú getr
at háði né hlátri
hafðu aldregi
gest né ganganda

133.Opt vitu ógörla
þeir er sitja inni fyrir
hvers þeir ro kyns er koma
   4erat maðr svá góðr
at galli ne fylgi
né svá illr at einugi dugi

134.Ráðumk þér Loddfáfnir
en þú ráð nemir
njóta mundu ef þú nemr
   4þér munu góð ef þú getr
at hárum þul
hlæðu aldregi
opt er gott þat er gamlir kveða
   8opt ór skörpum belg
skilin orð koma
þeim er hangir með hám
ok skollir með skrám
   12ok váfir með vílmögum

135.Ráðumk þér Loddfáfnir
en þú ráð nemir
njóta mundu ef þú nemr
   4þér munu góð ef þú getr
gest þú ne geyja
né á grind hrekir
get þú váluðum vel

136.Rammt er þat tré
er ríða skal
öllum at upploki
   4baug þú gef
eða þat biðja mun
þér læs hvers á liðu

137.Ráðumk þér Loddfáfnir
en þú ráð nemir
njóta mundu ef þú nemr
   4þér munu góð ef þú getr
hvars þú öl drekkr
kjós þú þér jarðar megin
því at jörð tekr við ölðri
   8en eldr við sóttum
eik við abbindi
ax við fjölkynngi
höll við hýrógi [#]
   12heiptum skal mána kveðja
beiti við bitsóttum
en við bölvi rúnar
fold skal við flóð taka

138.Veit ek at ek hekk
vindga meiði á
nætr allar níu
   4geiri undaðr
ok gefinn Óðni
sjálfr sjálfum mér
á þeim meiði
   8er manngi veit
hvers hann af rótum renn

139.Við hleifi mik sældu
né við hornigi
nýsta ek niðr
   4nam ek upp rúnar
œpandi nam
fell ek aptr þaðan

140.Fimbulljóð níu
nam ek af inum frægja syni
Bölþórs Bestlu föður
   4ok ek drykk of gat
ins dýra mjaðar
ausinn Óðreri

141.Þá nam ek frævask
ok fróðr vera
ok vaxa ok vel hafask
   4orð mér af orði
orðs leitaði
verk mér af verki
verks leitaði

142.Rúnar munt þú finna
ok ráðna stafi
mjök stóra stafi
   4mjök stinna stafi
er fáði fimbulþulr
ok gørðu ginnregin
ok reist Hroptr rögna

143.Óðinn með ásum
en fyr álfum Dáinn
ok Dvalinn dvergum fyrir
   4Ásviðr jötnum fyrir
ek reist sjálfr sumar

144.Veiztu hvé rísta skal?
Veiztu hvé ráða skal?
Veiztu hvé fá skal?
   4Veiztu hvé freista skal?
Veiztu hvé biðja skal?
Veiztu hvé blóta skal?
Veiztu hvé senda skal?
   8Veiztu hvé sóa skal?

145.Betra er óbeðit
en sé ofblótit
ey sér til gildis gjöf
   4betra er ósent
en sé ofsóit
svá Þundr um reist
fyr þjóða rök
   8þar hann upp um reis
er hann aptr of kom

146.Ljóð ek þau kann
er kannat þjóðans kona
ok mannskis mögr
   4hjálp heitir eitt
en þat þér hjálpa mun
við sökum ok sorgum
ok sútum görvöllum

147.Þat kann ek annat
er þurfu ýta synir
þeir er vilja læknar lifa

148.Þat kann ek it þriðja
ef mér verðr þörf mikil
hapts við mína heiptmögu
   4eggjar ek deyfi
minna andskota
bítat þeim vápn né velir

149.Þat kann ek it fjórða [#]
ef mér fyrðar bera
bönd at bóglimum
   4svá ek gel
at ek ganga má
sprettr mér af fótum fjöturr
en af höndum hapt

150.Þat kann ek it fimmta
ef ek sé af fári skotinn
flein í fólki vaða
   4flýgra hann svá stinnt
at ek stöðvigak
ef ek hann sjónum of sék

151.Þat kann ek it sétta
ef mik særir þegn
á rótum rams viðar [#]
   4ok þann hal
er mik heipta kveðr
þann eta mein heldr en mik

152.Þat kann ek it sjaunda
ef ek sé hávan loga
sal um sessmögum
   4brennrat svá breitt
at ek honum bjargigak
þann kann ek galdr at gala

153.Þat kann ek it átta
er öllum er
nytsamligt at nema
   4hvars hatr vex
með hildings sonum
þat má ek bœta brátt

154.Þat kann ek it níunda
ef mik nauðr um stendr
at bjarga fari mínu á floti
   4vind ek kyrri
vági á
ok svæfik allan sæ

155.Þat kann ek it tíunda
ef ek sé túnriðir
leika lopti á
   4ek svá vinnk
at þeir villir fara
sinna heimhama
sinna heimhuga

156.Þat kann ek it ellipta
ef ek skal til orrostu
leiða langvini
   4undir randir ek gel
en þeir með ríki fara
heilir hildar til
heilir hildi frá
   8koma þeir heilir hvaðan

157.Þat kann ek it tólpta
ef ek sé á tré uppi
váfa virgilná
   4svá ek ríst
ok í rúnum fák
at sá gengr gumi
ok mælir við mik

158.Þat kann ek it þrettánda
ef ek skal þegn ungan
verpa vatni á
   4munat hann falla
þótt hann í fólk komi
hnígra sá halr fyr hjörum

159.Þat kann ek it fjórtánda
ef ek skal fyrða liði
telja tíva fyrir
   4ása ok álfa
ek kann allra skil
fár kann ósnotr svá

160.Þat kann ek it fimmtánda
er gól Þjóðreyrir
dvergr fyr Dellings durum
   4afl gól hann ásum
en álfum frama
hyggju Hroptatý

161.Þat kann ek it sextánda
ef ek vil ins svinna mans
hafa geð alt ok gaman
   4hugi ek hverfi
hvítarmri konu
ok sný ek hennar öllum sefa

162.Þat kann ek it sjautjánda
at mik mun seint firrask
it manunga man
   4ljóða þessa
mun þú Loddfáfnir
lengi vanr vera
þó sé þér góð ef þú getr
   8nýt ef þú nemr
þörf ef þú þiggr

163.Þat kann ek it átjánda
er ek æva kennik
mey né manns konu
   4alt er betra
er einn um kann
þat fylgir ljóða lokum
nema þeiri einni
   8er mik armi verr
eða mín systir sé [#]

164.Nú era Háva mál
kveðin Háva höllu í
allþörf ýta sonum
   4óþörf jötna sonum
heill sá er kvað
heill sá er kann
njóti sá er nam
   8heilir þeirs hlýddu

Notes

line 27.6: The sentiment recalls the Latin tag praestat tacere et stultus haberi quam edicere et omne dubium removere, "It's better to be silent and appear stupid than to speak up and remove all doubt". [ Back to text ]

line 39.5: The manuscript has svagi at leið se la/n ef þegi. Jónsson (p. 49) reads svági gløggvan at..., "so-not stingy that...", while also admitting the possibility that the gi was not meant to be attached to svá but was an abbreviation of or scribal error for gjöflan, which would give svá gjöflan at..., "so free that...". Evans prefers to read svá gjöflan. [ Back to text ]

line 54.6: mart vitu. I follow David Evans's emendation from mart vitu, "they know a great many things", which doesn't make sense in the context, to mart vitut, "they don't know a great many things". There is precedent for this in verses 12.1 and 22.6, already emended in Jónsson's edition from an original er (it/he is) to era (it/he is not) to make sense of the verse. [ Back to text ]

line 70.2: The manuscript has ok sel lifðom, nonsensically; Jónsson (p. 75) records the suggested emendation adopted here, en sé ólif?um. [ Back to text ]

line 83.4: en mæki saurgan, literally a "dirty" sword, but perhaps meaning something more like a well-used sword, a sword which has proven its worth by not breaking, which has survived to be stained. (Thanks to Serge Boffa for this suggestion.) [ Back to text ]

line 100.5: "with brands raised high". Literally "with carried timber", but often taken to go with the brennandum ljósum of the previous line, hence torches, here called brands to alliterate with burning. [ Back to text ]

line 102.8: it horska man leitaði hverrar háðungar mér "the clever maid heaped her scorn on me". Literally something more like "the clever maid sought to bring her scorn on me", but "heaped her scorn" is tighter, brings the alliteration closer to the original, and fits the sense of the following line. [ Back to text ]

line 107.1: vel keypts litar. This line is probably corrupt as it stands. See David Evans, p. 121, for commentary. It is tempting to follow Corpus Poeticum Boreale and read litar as something to do with mead, because the rest of the verse does seem to refer to the benefits of the acquisition of the vélkeypts mjaðar, "fraud-bought mead". On the other hand, this might be Othinn congratulating himself for the carefully deceitful behaviour (the "well-purchased appearance"?) which enabled him to steal the mead in the first place. [ Back to text ]

line 107.6: á alda vés iarþar. This is the manuscript reading, and clearly corrupt. See David Evans, pp. 121-2, for discussion and options -- I am following Jonsson's emendation á vé alda jaðars, "to the sacred place of the lord of men (Othinn)", i.e. "to Othinn's sanctuary". [ Back to text ]

line 114.6: It is tempting to compare the hapless victim of the woman skilled in magic going sorrowfully to sleep with Mæðhild in the Old English poem Deor, of whom it was said "sorrowful love deprived her of all sleep" (þæt him seo sorglufu slæp ealle binom). [ Back to text ]

line 118.4: A longer but clearer unpacking of flá-ráðr would be "deceitfully counselling", but "deceit-crafty" is in the right sort of register and packs more of the punch of the original. [ Back to text ]

line 127.6: qveþu þ' ba/lvi at. Evans, p. 127, notes that Bugge in his first edition of the poem expanded þ' as þér in his main text and as þat in his appendix, and the variants have existed side by side ever since. [ Back to text ]

line 129.9: síðr þitt of heilli halir. Jónsson, p. 128, suggests that þitt here would make more sense as þik, and Evans emends to thorn;ik. [ Back to text ]

line 131.6: oc eigi of váran. The manuscript text would translate "wary I bid you be, and not too wary"; "but not too wary" would make more sense, so perhaps ok (and) should be emended to en (but), as it had to be in the corrupt verse 70.2. [ Back to text ]

line 137.11: höll við hýrógi. As it stands, this says "the hall, against domestic strife", but this seems inexplicable. See David Evans, pp. 132-3, for other possible solutions to this cryptic remark. [ Back to text ]

line 149.1: This charm, which prevents fetters from holding a prisoner, is presumably what the Mercians were looking for in the clothing of the Northumbrian Imma, who was captured after the Battle of Trent in 679 but could not be chained (see Bede's Ecclesiastical History, IV.22). Bede explains that in his case, the effect was caused by Imma's brother Tunna, an abbot who thought that Imma was dead and was offering Masses for the repose of his soul. [ Back to text ]

line 151.3: á rotom rás viðar "With the root of a green/sappy tree", but see Evans, pp. 138-9, on the difficulty with rás here, and a note of the several editors who have settled on the emendation rams ("strong") as a solution. [ Back to text ]

line 163.9: er mik armi verr eða mín systir sé. This odd exception, that Othinn will only reveal the last charm to the one who is his wife or sister, might suggest a parallel to Jupiter's relations with Juno, who was et soror et coniunx (Æneid, I.47) [ Back to text ]